Problem reprywatyzacji w Polsce i sposób jego rozwiązania dotyka podstawowych zmiennych dotyczących fundamentów, na jakich zbudowana jest dzisiejsza Rzeczpospolita. Dlatego chcemy zaproponować rozwiązania, które uwzględnią wpływ rozstrzygnięć geopolitycznych po II Wojnie Światowej i po 1989 r., uwzględnią większość pokrzywdzonych działaniami okupantów i władz Państwa Polskiego po 1939 r.

W sposób szczególny zajmujemy się sposobem określania realnej wartości szkody jaką doznali były właściciele w związku z zaborem ich mienia. Jakkolwiek w obliczu naruszenia tak podstawowych praw, jak życie i zdrowie ludzkie, skupianie się tylko na prawach majątkowych byłych właścicieli nieruchomości jest, delikatnie rzecz ujmując, mało taktowne, niemniej jest to refleksem dominującej optyki w dyskursie reprywatyzacyjnym. Dlatego na tym polu chcemy wskazać merytoryczne rozwiązania.

Dzisiejsze prace nad regulacjami reprywatyzacyjnymi bazują na wielu wcześniejszych rozwiązaniach, w tym powielają fundamentalną kwestię ustalania wartości majątku. Przyjmują za punkt wyjścia dzisiejszą wartość nieruchomości, a nie tę z chwili nacjonalizacji. W Warszawie była to wartość nieruchomości w zburzonym mieście przed rozminowaniem, ekshumacją, odgruzowaniem, odbudową infrastruktury technicznej, rewitalizacją całych zniszczonych obszarów urbanistycznych, etc. Powoduje to w sposób nieuzasadniony zwielokrotnienie wartości roszczeń, według wstępnych wyliczeń jest to wartość ok. 50- krotnie wyższa niż realna wartość nieruchomości po wojnie zwaloryzowana na dzień dzisiejszy. Wadliwe rozwiązanie metodologiczne wynika z niezrozumienia procesów dotyczących zmian wartości praw majątkowych na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci.

**Dlatego w nowych regulacjach reprywatyzacyjnych należy przyjąć następujące założenia, które: **

• wskazują na datę nacjonalizacji jako właściwą dla ustalenia poziomu cen i wartości świadczeń za znacjonalizowane mienie z uwzględnieniem ich waloryzacji na dzień wypłaty,
• wskazują na datę nacjonalizacji jako właściwą dla ustalenia stanu nieruchomości, w tym stanu technicznego obiektów, przeznaczenia planistycznego,
• należy przy tym pamiętać, że reprywatyzacja dotyczy świadczeń za mienie przejęte po wojnie i nie stanowi odszkodowania za straty wojenne,
• postulują uwzględnianie zwaloryzowanych obciążeń hipotecznych przy określaniu wartości roszczeń reprywatyzacyjnych,
• preferują odstąpienie od modelu restytucyjnego i wypłaty świadczeń oraz zachowanie praw do nieruchomości aktualnych właścicieli i posiadaczy,
• wskazują na pozostający w gestii Skarbu Państwa i samorządów majątek - własność, która znajduje się „pod” użytkowaniem wieczystym (bądź wykorzystania opłat rocznych z tytułu u.w.) do zapewnienia zabezpieczenia majątkowego dla realizacji roszczeń reprywatyzacyjnych,
• postulują wprowadzenie, wzorem prawa brytyjskiego i amerykańskiego, podatku spadkowego (Inheritance Tax) na poziomie 40%-75% od znacznych kwot wypłacanych w ramach odszkodowań reprywatyzacyjnych (ewentualnie podatku reprywatyzacyjnego o zbliżonej konstrukcji),
• przewidują rozłożenie wypłaty świadczeń reprywatyzacyjnych na okres 20-30 lat,
• postulują opracowanie w ramach Polskiej Federacji Stowarzyszeń Rzeczoznawców Majątkowych standardu dotyczącego wyceny mienia przejętego przez państwo w latach 1944-1989 .

Dzisiaj ustawa reprywatyzacyjna jest potrzebna nie tylko po to aby w przynajmniej minimalnym stopniu podkreślić szacunek Państwa Polskiego i jego społeczeństwa do tradycyjnie chronionych w Polsce wartości, w tym dla prawa własności, ale również po to, aby uchronić Skarb Państwa przed finansowymi skutkami wadliwych rozwiązań prawnych i efektywnie rozporządzić środkami, które będą musiały być wyasygnowane w najbliższych latach na pokrycie roszczeń wysuwanych na drodze tzw. reprywatyzacji sądowej powszechnie nazywanej, całkiem słusznie, dziką reprywatyzacją.

Chcielibyśmy aby przedstawione założenia zostały potraktowane jako postulat de lege ferenda, będący próbą sformułowania kompromisowych rozwiązań, uwzględniających godne ochrony interesy byłych właścicieli, skorygowane o nieodwracalne zdarzenia polityczne, społeczne i gospodarcze z nieodległej przeszłości i aktualne interesy uwzględniające rację stanu Państwa Polskiego.